فهرست مطالب

نشریه سراج منیر
سال هشتم شماره 31 (پاییز 1397)

  • تاریخ انتشار: 1397/09/20
  • تعداد عناوین: 11
|
  • سرمقاله
  • گفت و گو
  • مقالات
  • حسین علی ادریسی صفحات 19-38

    «توحید عبادی» اصلی ترین مولفه مورد دعوت انبیای الهی است. مفهوم و مصادیق عبادت در میان مسلمانان بدون اختلاف و واضح بود تا اینکه با ظهور ابن تیمیه و تفسیر جدیدش از این مفهوم، برخی اعمال مسلمانان ‎مانند شفاعت و توسل، عبادت غیرخدا شمرده شد و موجب تکفیر آنان گردید. مفهومی که ابن تیمیه به عنوان تعریف عبادت ارائه کرد، معنای لغوی عبادت، یعنی صرف طاعت در مقابل شیء است و وی قیودی مانند حب معبود را به آن افزود. مهم ترین اشکالات این تعریف را ‎می‎توان ابهام آن، عدم جامعیت و مانعیت، و همچنین مخالفت با استعمال های قرآنی دانست. در مقابل، آیت الله مصباح با استناد به استعمال های قرآنی، قید «اعتقاد به الوهیت معبود» را در مفهوم عبادت دخیل، و اعمالی مانند توسل و استغاثه را مقرب عبد به خداوند ‎می داند.

    کلیدواژگان: توحید عبادی، عبادت، آیت الله مصباح، ابن تیمیه
  • علی اصغر کمالی صفحات 39-56

    در این مقاله، درباره این موضوع بحث می شود که از نگاه علمای دیوبندی، آیا می توان به پیامبر اکرم$ متوسل شد و ایشان را نزد خدا واسطه فیض قرار داد یا خیر. بسیاری از مسلمانان، از جمله بیشتر دیوبندی ها، از جواز توسل به پیامبر اکرم$ و شفیع قراردادن ایشان نزد خداوند دفاع کرده و به شبهات واردشده نیز پاسخ داده اند. در این میان، هرچند تعدادی از آنان تحت تاثیر افکار ظاهرگرایان و وهابیت، برخی انواع توسل و شفاعت را مورد شبهه و انکار قرار داده اند، ولی غالب علمای دیوبندی توسل به پیامبر اکرم$ را جایز شمرده اند و نه تنها توسل به ایشان را قبول دارند، بلکه آن را یکی از وسایل مهم در تقرب به خداوند می دانند.

    کلیدواژگان: توسل به پیامبر$، دیوبندیه، شفاعت، توسل به جاه، توسل به مقام، توسل به حق
  • علی اکبر لطفی صفحات 57-79

    سلفیه جهادی جریانی نوظهور در جامعه اسلامی است که بر اثر فهم نادرست از معارف ناب اسلامی ایجاد شده است. این گروه برای پیشبرد اهداف خود، به فتاوای ابن تیمیه استناد می کنند تا با ارائه تفسیری خاص از این فتواها رفتارهای خود را توجیه نمایند. مهم ترین این استناد ها عمدتا در چهار حوزه رفتاری ایشان است: 1. منحصر دانستن هدایتگری به واسطه شمشیر و قتال؛ 2. قتل مسلمانان و افراد غیرنظامی به بهانه تترس؛ 3. رفتارهای ناهنجار و شیوه های غیرمتعارف در قتل اسیران جنگی؛ 4. مقابله با حاکمان ممالک اسلامی به عنوان اصلی ترین دشمن. تکفیری ها این چهار رفتار خود را به واسطه فتواهای ابن تیمیه، که از او به عنوان شیخ المجاهدین یاد می کنند، انجام می دهند. در این مقاله، با روش توصیفی تحلیلی و با تکیه بر کتاب، سنت و کلام بزرگان فریقین، این اندیشه و عملکرد بررسی خواهد شد.

    کلیدواژگان: سلفیه جهادی، ابن تیمیه، افکار و ریشه ها، آثار و پیامدها
  • مصطفی مهاجر صفحات 81-96

    یکی از مباحث مهم کلامی در بین فرق اهل سنت «رویت خداوند با چشم» است. درباره عدم رویت خداوند با چشم در این دنیا، اتفاق نظر وجود دارد و فقط درباره پیامبر$ اختلاف نظر است، که بعضی نصوص رویت را برای ایشان اثبات می کند. اما درباره مسئله رویت خداوند در قیامت، میان فرق اهل سنت اختلاف نظر وجود دارد. ابن تیمیه به وقوع قطعی دیده شدن خداوند در آخرت معتقد است و آن را محصول دلیل عقلی، ظاهر آیات، نصوص متواتر و عقیده سلف قلمداد می کند. این در حالی است که طبق براهین عقلی، چنین امری مستلزم مادی و جسمانی بودن خداوند است و برخی آیات و احادیث نیز رویت خداوند را انکار و ابطال می کنند، و همچنین در میان سلف صالح پیامبر$ افرادی همچون حضرت علی% وجود دارند که سخنان آنها بر دیده نشدن پروردگار دلالت دارد.

    کلیدواژگان: ابن تیمیه، اهل سنت، رویت خداوند
  • مرتضی مختاری صفحات 97-119

    یکی از احادیثی که درباره فضیلت اهل بیت پیامبر اکرم(وارد شده، حدیث «من احبنی و احب هذین و اباهما و امهما کان معی فی درجتی یوم القیامه» است. پیامبر اکرم$ می فرمایند: «کسی که من و حسنین' و پدر و مادر آنان را دوست بدارد، در قیامت با من در یک درجه خواهد بود». ابن تیمیه ایرادهایی بر منبع و سند این حدیث مطرح کرده است. «ضعف کتاب فضائل الصحابه به عنوان منبع این حدیث»، «نقل نشدن این حدیث توسط احمد بن حنبل»، «وجود احادیث ضعیف در مسند احمد»، و «ضعف سند این حدیث» ایرادهایی هستند که ابن تیمیه مطرح نموده است. بر اساس بررسی های صورت گرفته، ایرادهای ابن تیمیه وارد نیست. اهم پاسخ هایی که در این زمینه ارائه شده، این است که اولا: این حدیث در منابع مختلفی از جمله خود مسند احمد آمده است. ثانیا: اگرچه این حدیث از زیادات قطیعی است، اما قطیعی فردی معتبر، و احادیث وی نزد عموم اهل سنت مقبول است. ثالثا: راویان سند یک به یک مورد بررسی قرار گرفت و صحت سند این حدیث به اثبات رسید.

    کلیدواژگان: حدیث من احبنی، ابن تیمیه، فضایل اهل بیت(، مسند احمد بن حنبل، زیادات قطیعی
  • رضا پورعلی سرخه دیزج صفحات 121-141

    با توجه به تاثیرپذیری وهابیان و سلفیان از افکار ابن تیمیه در مسئله توحید و شرک، و در نتیجه، اقدام ایشان به مشرک خواندن سایر مسلمانان، بررسی دیدگاه ابن تیمیه دراین باره ضروری است. ازاین رو، مقاله پیش رو بررسی و نقد دیدگاه ابن تیمیه درباره توحید و شرک را موضوع خود ساخته و به بحث در این مسئله پرداخته است. در این مقاله، ابتدا اقسام توحید از دیدگاه ابن تیمیه بررسی شد و روشن گردید که وی توحید را سه قسمی دانسته و تقسیم ارائه شده توسط او با سه اشکال «استقرایی و اجتهادی بودن»، «تکیه داشتن بر استقرای ناقص» و «فاقد ثمره عملی بودن» رو به روست. آن گاه دیدگاه وی درباره هریک از اقسام سه گانه توحید مورد بررسی و نقد قرار گرفت و روشن شد که اولا: لازمه دیدگاه وی در «توحید در اسما و صفات» تجسیم و اعتقاد به جسمانیت خداوند سبحان است. ثانیا: دیدگاه او درباره «توحید در ربوبیت» نیز با دو اشکال «خلط میان مفهوم رب و خالق» و نیز «عدم صحت ادعای وی مبنی بر موحد بودن مشرکان در حوزه ربوبیت» مواجه است. ثالثا: ادعای او مبنی بر امکان «مشرک بودن در حوزه الوهیت» با وجود «موحد بودن در حوزه ربوبیت»، برخلاف تبیین او از رابطه حاکم میان «توحید در ربوبیت» و «توحید در الوهیت» است.

    کلیدواژگان: ابن تیمیه، اقسام توحید، توحید در اسما و صفات، توحید در ربوبیت، توحید در الوهیت، شرک در ربوبیت، شرک در الوهیت
  • گزارش ها
  • صفحه 165
|
  • Husain Ali Edrisi Pages 19-38

    Monotheism in worshiping is the key element in prophet's invitations. Before the arrival of Ibn Taymiyyah, the concept of worshiping among the Muslims was clear and there was no disputation. Ibn Taymiyyah claimed some actions in Islam such as supplication to the holy prophet is considered polytheism and will lead to the heresy. Ibn Taymiyyah definition from worshiping is lexical and not technical. He added the condition of love to this definition. There are so many problems in this definition such as ambiguity, being incomprehensive and being against the Quranic usage. In contrary, Ayatollah Mesbah's definition considering the Quranic usage include the condition of believing in deity as a necessary condition in worshiping. According to this definition, actions such as supplication and appealing to God is considered worshiping and legal.

    Keywords: Monotheism in worshiping, worshipping, Ayatollah Mesbah, Ibn Taymiyyah
  • Ali Asghar Kamali Pages 39-56

    In this article, it will be discussed from the perspective of Deoband School, whether it is possible to resort to the Holy Prophet Muhammad (PBUH) and offer him as a mediator or not? Many Muslims and Deoband School maintain that we can resort to the Holy Prophet Muhammad (PBUH) and put him as a mediator. They answered the doubts concerning to this issue. However, the Wahhabi School influences some members of Deoband School and deny some kinds of supplications to the Holy prophet. Nevertheless, the majority in Deoband School believe in imploring to Holy Prophet Muhammad (PBUH) and consider it as a good device for closeness to the God.

    Keywords: Supplication to the Holy Prophet, Deoband School, Shafa'at, Supplication to the Position of the Holy Prophet, Supplication tothe Jah
  • Ali Akbar Lotfi Mehroyeh Pages 57-79

    Salafi Jihadism is a new movement in Islamic society, which is based on distorted understanding of pure Islamic instructions. For justifying their brutal actions, this group resort to the views of Ibn Taymiyyah from Harran. They try to interpret Ibn Taymiyyah views according to their desires. Mainly, they use Ibn Taymiyyah fatwas in four domains: he believed in promoting Islam by sword, killing civilians at wars if it was necessary, abnormal behaviors in dealing with military prisoners and encountering with Islamic rulers. The Takfirists attribute their awful deeds to the Ibn Taymiyyah fatwas and call him Sheikh Al-Mujahidin. In this descriptive-analytic article, Ibn Taymiyyah fatwas will be put on the judgement according to the Holy Quran, tradition and Islamic scholars from both Sunni and Shia side.

    Keywords: Salafi Jihadism, Ibn Taymiyyah, Thoughts, Roots, Consequences
  • Mustafa Mohajer Pages 81-96

    One of the most important theological issues in the Sunni sects is God's visibility with naked eyes. They unanimously maintain that we cannot see the Holy Prophet Muhammad (PBUH) in this world. However, there is a disagreement in seeing Him in the afterworld in resurrecting day. The pros believe there are some narrations that prove God's visibility in the judgement day. Ibn Taymiyyah thinks that we can surely see the God in the afterworld. He maintain that wisdom, Quranic verses, clear narrations and apostles (Salaf) prove his ideas. However, if we have a closer look, we will know that God's visibility is against the wisdom and God is not an object to be seen. In addition, there are some verses in the Quran and narrations that against God's visibility. Finally, there are some apostles like Imam Ali that believe we cannot see the at all.

    Keywords: Ibn Taymiyyah, Sunni Sect, God's Visibility
  • Morteza Mokhtari Pages 97-119

    One of the best Hadiths, which is narrated on the virtues of Ahl al- Bayt is the following Hadith. Our Holy Prophet Muhammad (PBUH) said: " one who loves me and loves Imam Ali & Imam Hasan (PBUH) and their parents, at the resurrection day will be at my position." Ibn Taymiyyah as an Islamic scholar maintain that the source of this narration is incorrect. He consider the source book of this narration, "the virtues of disciples" as a weak source. Ibn Taymiyyah says there are so many false narrations in this book and the writer of the book, Ahmad Ibn Hanbal himself, did not mention this saying. According to this research the Ibn Taymiyyah ambiguities is not valid. Moreover, in response to Ibn Taymiyyah we must say that firstly this saying is quoted in "the virtues of disciples" and other source books as well. Secondly. Although a scholar adds this Hadith named Ghati'ee but this person is an authority among the Sunni sect. and finally, the source chain of this narration is considered and proved valid.

    Keywords: the Virtues of Ahl-al-Bayt, Ibn Taymiyyah, MusnadAhmad Ibn Hanbal, Ghatiee Appendixes
  • Reza Poorali Sorkhe Dizaj Pages 121-141

    Since the Wahhabi and Salafi thoughts are affected from the Ibn Taymiyyah views in the issue of monotheism and polytheism, it is necessary to review his ideas. In this article, firstly, the Ibn Taymiyyah views on monotheism and polytheism is discussed. He divides monotheism in kinds. His division has three problems: it is arbitrary, incomprehensive and useless. Secondly, his division will lead to God's incarnation. He also confused between God and the creator and maintain that the pagans at the time of our Holy Prophet were monotheistic! Finally, his view on being pagan while we believe in God is against his own doctrines and it seems to be contradictory.

    Keywords: Ibn Taymiyyah, divisions of Monotheism, polytheismin deity, Monotheism in names, attributes of God, Monotheismin deity